Masfjordskulen i 1993
Forfatter: Sverre Søvde
Mest 250 år gamal er skulesoga åt Masfjorden.
Utgangspunktet er då "Lindåsfundatsen" frå november 1748
som slo fast at "måtte der blive udi Lindaas Præstegield 6
omgående skoleholdere, af hvilke En skal være for hvert Sogn"
(Lindås, Lygra, Austrheim og Myking)- "undtagen Sandnes Sogn, hvor
der stedse maa blive 2 beskikkede, deels for Sognets vidløftighets
skyld, deels for Folke-mængden udi bemeldte Sogn".
Mangt har hendt og mykje har endra seg sidan dei to første
skulehaldarane tok skreppa og staven fatt på si ferd rundt i Masfjorden,
med den ansvarsfulle oppgåva det var å undervisa ein barneflokk
som truleg var det doble av kva det no er i Masfjorden.
Skal ein nemna noko av det viktigaste nye, så må
det vere overgangen frå omgangsskule til fast skule sist på
1800-talet, og innføring av 9-årig skule frå 1964. Innføring
av fastskule medførde ei storstilt bygging av skulebygg. Nitten
skulekrinsar var det på det meste, med mest like mange skulehus.
Fjorten av dei står der framleis, men no til eit anna bruk, og til
dels i ei anna form. Men som skulehus gjekk dei siste ut av bruk sommaren
1976, same året som noverande skuleordning kom i gang, med sentralisert
barnesteg og desentralisert ungdomssteg. Frå hausten 1976 har Masfjorden
hatt tre ungdomsskular: Matre skule, Nordbygda skule og Sandnes skule.
Elevtalet har endra seg mykje dei siste tjue åra,
frå 315 i 1974 til 231 i 1993. Men denne nedgangen finn ein i mest
alle kommunar, og mest markert i utkantkommunane. For Masfjorden sitt vedkommande
ser det no ut til å ha stabilisert seg: Fordelinga på skulane
er: Matre skule 66 elevar, Nordbygda skule 107 elevar og Sandnes skule
59 elevar.
Når det gjeld lærarane, så har det og
vore ei utvikling, både i tal og utdanning. Det er no 44 lærarar
i grunnskulen. Av desse er det 3 lektorar, 27 adjunktar og 14 med grunnutdanning
som lærar. Personalet omfattar dessutan 3 kontorassistentar, 3 vedlikehaldsmenn,
8 reinhaldarar og lærarassistentar.
Sett på landsbasis har læraryrket utvikla
seg til å bli eit yrke med sterk overvekt av kvinner. I vår
kommune ser ein ikkje den same tendensen, enno i alle fall, med fordelinga
24 kvinner og 20 menn.
I tillegg til grunnskulen har Masfjorden fått i
gang både musikkskule og idrettskule. Begge desse tilboda har stor
oppslutnad med om lag 150 elevar i musikkskulen og 120 i idrettsskulen.
For å unngå ekstra skyss og mykje reising vert mest mogeleg
av undervisninga i desse skuleslaga gitt innan den vanlege skuletida. Av
økonomiske grunnar vert tilbodet i idrettsskulen avgrensa til born
i 1. til 6. skuleår, og sameleis må ein i musikkskulen prioritera
born framfor vaksne.
Økonomien er viktig for drifta av skulen, og desse
tala syner utviklinga:
Bruttobudsjett, grunnskulen
1940: (Førkrigsbudsjett) 75.740
1950: (Etterkrigsbudsjett) 168.550
1960: (Før 9-årig skule) 426.000
1970: (Innført 9-årig skule) 1.689.000
1993: (Grunnskulen) 14.416.500
Kva så med administrasjonen ?
Heilt fram til etter krigen var det skulestyreformannen
og krinsformennene som stod for det heile. Ordninga med skuleinspektør,
seinare skulesjef, vart først vanleg på 1950-talet, og då
vanlegvis i kombinasjon med ein god del undervisning i skulen.
I dag vert skulen i Masfjorden administrert av skulesjef
i heil stilling med hjelp av pedagogisk konsulent i full post og kontorfullmektig
i 80% stilling. I tillegg kjem fagrettleiarar i delpostar, og kulturkonsulent,
etter som også kulturdelen av kommunaladministrasjonen er lagt til
skulestyret, eller "Hovudutval for undervisning og kultur" som det no heiter.
Skulestyraren er og vekke no. I staden er det ved kvar av dei tre skulane
tilsett ein rektor, med ein inspektør som nestleiar.
Er det mykje nytt, seier du ? Ny kommunelov og endring
av Grunnskulelova tyder på at det er meir i vente når det gjeld
organisering av kommune- og skuleadministrasjonen. Og gjerne det, berre
det er til det beste for dei som bur og arbeidar i kommunen.
Men tankane går stundom til dei to "beskikkede Skoleholdere
udi Sandnes Sogn" som åleine fekk ansvaret for opplæringa av
borna i Masfjorden i 1749.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Fjon frå fjell til fjord nr. 3 1993 - Masfjorden
Sogelag / Masfjorden Mållag. |