Mine skuleår på Eikemofossen
Forfatter: Ingeborg Reknes
Eg vaks opp på Eikemofossen, me vart 7 søsken
etterkvart, eg var den eldste. Skulehus hadde me ikkje, det kom fleire
år etter at eg slutta skulen. Skulestova det var den største
stova heime på Hågen. Der var eit kammers til, der budde læraren.
Eg lika ikkje at læraren budde i huset, hugsa eg. Eg fann ut at han
såg alt me gjorde, og det gjorde han nok og.
Me var rett og slett redde for at me fekk karakterar etter
det me tok oss til utanom skuletida, trudde me då. Eg tok til på
skulen hausten 1937, eg var åleine førsteklassing og alle
frå 1.-7. klasse gjekk same dagen. Samla skule vart det kalla. Me
hadde 2 veker skule og 2 veker fri, så reiste læraren til ei
anna bygd og skula 2 veker, og så tilbake igjen. Slik var det til
dei par siste åra trur eg, då gjekk me annankvar veke.
Dei andre elevane kom frå Fossdal, Stallane, Eikemo
og Skruhola. Til Fossdal og Eikemo var det ca.1/2 time å gå,
til Stallane over 1 time, iallefall opp.
Tenk den vegen dei gjekk kvar dag i 2 veker om gongen.
Eg trur ikkje nokon klagde, me var vant til å gå. Men eg hugsa
mange gonger at dei var gjennomvåte når dei kom. Klærbytte
hadde alle med seg, spesielt sokkar det var viktigare enn og gløyma
bøkene. Så vart klærne hengt til ovnen, med skoene under
ovnen, det vart vel tørt det meste til dagen var slutt. Av og til
har eg spurt meg sjølv om ikkje foreldra vart redde mange gonger.
Elvane var kjempestore både titt og ofte, og i krigsåra hugsa
eg at det var utruleg mykje snø og kulde. Ingen hadde telefon, næraste
telefon var Solheim eller Bergsvik.
Skuledagen starta med -God morgon til læraren, og
salmar som -Lova Herren, -Sjå dagen sprett eller -Syng i stille morgonstunder,
var nesten obligatorisk. Men me lærde mange og lange salmevers som
me laut pugga rett, dei fleste kan eg i dag og. Ein dag i veka var det
songtime or skulesangboka, det var det kjekkaste eg visste. Bibelsoge,
forklaring og kyrkjesoge var alltid lagt til første time, kvar laurdag
var det lesing frå Bibelen. Kyrkjesoge lika eg ikkje, den var tung
og vanskeleg, tykte eg.
Det var ein del timar eg ikkje lika, tegning var nesten
det verste. Eg lærde aldri å tegna, og kan det fortsatt ikkje.
Og så var det gramatikken, me hadde mange lærarar dei 7 åra
eg gjekk på skulen, men ein var den verste. Eg fann ut at han ville
straffa oss av og til, då bytta han ut timar som iallefall eg lika,
og tok heller ein time i gramatikk, kjemi eller tegning, då var dagen
øydelagd for meg. Eg veit eg spurde om eg ikkje heller kunne få
skriva sjønnskrift, då fekk eg til svar at handskrifta mi
var bra, og då visste eg at dei andre tre faga låg ikkje så
godt an. Me krangla ikkje med læraren den gongen, sjølv om
me kanskje hadde lyst.
Stil var kjekt, då kunne eg få dikta det eg
ville. Alt som hadde med skriving lika eg godt. Me hadde noko som heitte
diktat og attforteljing, det var fine timar. Annankvar veke hadde me stil
og heimerekning. Heimerekninga skulle skrivast fint inn med to strek under
kvart svar. Det var jammen lett å få ein blekk-klatt på
andre streken. Ja, det blekkhuset ramla meir enn ein gong i golvet, men
litt avveksling vart det no når me måtte vaska opp etterpå.
Kva me gjorde i friminuttane, spør du ? Ja, det
skal eg fortelja. Var veret så nokonlunde bra så laut me ut.
Leikeplassen var ein bakke rett utanfor huset. Me leika -tikken og gøymespel
rundt huset, mange gonger var det dike på nedsida. Me gøymde
oss i kjellaren, skykja og til og med i løa, men i fjøsen
var det strengt forbudt. Om vinteren med mykje snø då laga
me 2 store festningar av svære snøballar, og så leika
me snøballkrig. Det var ikkje forbudt og moro var det. Me fann iallfall
på noko, og kjeda oss gjorde me ikkje. Me måtte arbeida både
i fjøsen og inne. Eg var den eldste og måtte passe småsøskena
mine og.
Sommaren var fin, skulen var gløymd og skulestova
vart til vanleg stove igjen. Var det slik skal tru at sola skein meir og
at det rigna mindre i mine barneår. Når mor og far kvilte middag,
gjekk me ned til elva i Fosshølen og bada, der var så fint
der. Etter 1 time eller 1 1/2 time kanske, då ropa det heimefrå
huset at me måtte koma og snu høy, då var morroa slutt.
Men om kvelden gjekk me mange gonger ned igjen og saman med nabobarn. Idag
har vegvesenet ødelagt heile idyllen, hølen er full av stein.
Elva den har eg alltid likt godt, men den kunne bli kjempestor og farleg
mange gonger. Når eg hadde lagt meg om kvelden, og høyrde
susen av elva, det var god sovemedisin. Elva kalla me Eikemoelva. Den heitte
det, me sa alltid at den kom frå Kalhovde.
No heldt eg nesten på å gløyma utedoen.
Toaletter var framandord for oss, dette vesle rommet som var i enden av
skykja heime hos oss. Det var lite, og berre plass til ein om gongen, det
var krok både på utsida og innsida av døra, men av og
til forsvant krokane.
Læraren nekta ingen å gå på do,
difor var det nok mang ei hand som vart rekt opp med spørsmål
om å få gå ut litt, som me sa. Me kunne nok ha venta
mange gonger til timen var slutt, men det var no godt å få
vera heilt åleine av og til. Me fekk aldri gå ut to på
ein gong.
Ein vinter var skulen på Eikemo og det var svære
greier. Utedoen var eit bra stort rom som var lagerplass for mange ting.
Det var ein 2-setar eller kanskje var det ein 3-setar. Alt papir og gamle
aviser og blader som byfolka kom heim med om sommaren, vart lagra der.
Papir hadde me alltid bruk for der inne, dette var før dorullane
si tid. Eg har sete mange gonger der og lese -Gula Tidend, -For fattig
og rik og gamle julekort.
Eit og anna lettlest kjærlighetsbrev fann me og.
Me prøvde om me fekk gå ut to og to om gongen, der var så
god plass, tykte me. Men der gjekk grensa frå læraren si side.
Den vinteren me gjekk til Eikemo, då leika me noko
som me kalla -å slå ball. Eit lag sto med altanen, det andre
laget med jordkjellaren, der var så god plass å springa der.
Eg trur det var det me heldt på med det meste av vinteren. Men me
gjekk og ein god del på ski utetter bakkane, så det var sikkert
ei form for langrenn, utan at me brukte eit slikt fint ord.
Fotball, handball og slike avanserte ting var ikkje oppfunne
for oss på den tid.
Dette var litt frå mine skuleår som var 7
år. Eg fekk med meg eit år på Folkehøgskule seinare.
Om barn og unge idag les dette så trur dei vel det
er dikt og fantasi. Men dette var mi og vår verkelegheit i desse
åra. Og eg ser tilbake på ein trygg og god barndom, sjølv
om det var lite pengar og andre materielle goder.
----------------------------------------------------------------------
Fjon frå fjell til fjord nr. 5 1995 - Masfjorden
Sogelag. |
Hovudside