Gjennom lydmuren
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 29.09.2003
Lydmuren
er eit uttrykk som vart skapt på den tida då dei første
flya oversteig farten til lyden, såkalla supersonisk fart, i motsetnad
til subsonisk som er seinare enn lyden.
Uttrykket skriv seg frå den feilaktige forestilling
om at eit fly, når det oppnår lydhastigheit (Machtall 1), må
overvinne ein luftmotstand som er så stor at effekten blir den samme
som om flyet støyter mot ein mur. Ein slik plutseleg effekt eksisterer
ikkje. Motstanden aukar kontinuerlig, og når flyet kjem innanfor
det transsoniske fartsområdet, dvs. nærmer seg farten til lyden
- oppstår kraftige trykkbølger. Dersom det kritiske fartsområdet
vert passert raskt og med rette rorbevegelsar, går eit supersonisk
fly gjennom lydmuren utan risiko for å bli slått i stykker.
Trykkbølgja frå eit fly som passerar lydmuren vert på
bakken oppfatta som eit enormt smell.
Det første supersoniske fly som passerte lydmuren
var det amerikanske rakettdrevne Bell X-1, som i august 1947 i stup nådde
Machtall 1,45 i ca 20000 m høgde. Den første offisielle notering
av supersonisk fart i planflukt vart gjort i oktober 1953 då ein
Dauglas Skyray kom opp i 1212 km i timen.
|