No er ho her igjen. Tida eg fryktar mest med å bu på landet, og som førar med seg betydeleg auka trafikkfare. Gylleperioden er ingenting mot det som kjem no. For no er tida komen då smålamma set seg fast i desse trasige sauegjerda, og står planta langs riksvegen som perler på ei snor. 

Det er ikkje slik at lamma aldri sette seg fast før. Men før kom dei seg oftast laus att sjølve. Ikkje slik no lenger. For med plastbrikker i båe øyro sit dei no så fast at dei ikkje kjem seg laus att utan hjelp. Og då er krisa eit faktum. Om ingen finn dei og får dei laus, turkar dei ut og vert slappe, legg seg ned og kvelast. Eg har funne lam der sauegjerdet var fullt av ull og lammet tydeligvis hadde kjempa lenge. Nye retningsliner om øyremerking frå skrivebordsfantastane i Oslo har gjort sauegjerdet til reine dødsfeller for smålam. Dei får hovudet inn – men ikkje ut att. To øyrer, eitt hovud og to svære plastbrikker syter for det. Grunna nye direktiv har stakkarane snart plast festa alle ledige stadar på kroppen. 

Bonden er på jobb som lærar, så han er ikkje klar over krisa som utspelar seg på heimebane. Så her opplever eg at det kviler eit tungt ansvar på oss andre – også på innflytta akademikarar med varme hjarte for Guds små og store skapningar. Dette med lamma om våren tyngjer eit bymenneske som ikkje nett har eit kost-nytte-forhold til dyr. Så eg stiller opp i solidaritet med bonden, og bråbremsar når eg ser lam som sit fast. Og eg kvir meg for vekene som no kjem. 

Det heile starta i fjor på denne tida. Eg var på veg til Førde, og fauk forbi eit lam som sto planta i eit gjerde. ”Var det eit lam?” tenkte eg i det eg fauk forbi i … la oss sei 80km/t. Eg satsa på at ein av hattkallane i 40km/t som verda verkar full av ville forbarme seg over stakkaren. Ein med langt meir tid til rådvelde enn meg, som lever i tida og forventar effektivitet. Dette var på føremiddagen og eg var forseinka til eit møte. 

Då eg kom forbi att på kvelden sto stakkaren der framleis, etter 6-7 timer i steikande sol. Eg bråstoppa bilen og lirka lammet laus med verdas dårlegaste samvit. Eg forbanna mitt eige hastverk og undra på kor mange andre som hadde passert i løpet av dagen. ”Kor er det blitt av Samaritanane??” jamra eg fortvila mens eg såg på lammet som sjangla bort til søya, drakk ein skvett, segna om og sovna. Ein annan dag fann eg nok eit lam som hadde lagt seg ned, dehydrert, med høg puls og veldig varm og slapp. Dette var tidleg om morgonen og det hadde truleg lagt slik heile natta. Eg plukka det laust -først eitt øyre med plastbrikke, så hovudet og så siste øyre med plast. For det krev ein heilt spesiell teknikk for å få dei laus. Ikkje noko ein kan forvente at månadsgamle lam meistrar. 

Eg har medkjensle med desse lamma der dei står og heng. Det slår meg at det er noko djupt menneskeleg over situasjonen. For mang ein tobeint har vel i ein svak augneblink fått det føre seg at graset er mykje grønare på andre sida av gjerdet, og dermed sett seg fast i eit nattsvart elende. Eg får i slike stunder ei kjensle av at tobeinte ikkje er klokare enn firbeinte, og at vi har mykje til felles når det gjeld … vel, dette med gras. Og gjerder. 

Etter nokre gjerdeepisodar i fjor sjekka eg gjerder kvar eg for. Med eit halvt auge på vegen og resten langs eit utal gjerdelengder tråla eg fylket på jakt etter lam som sat fast. Oftast i jobbsamanhang, andre gongar på fritida. Sume gongar var eg ute eine og åleine for å sjekke strekninga Rutledal-Brekke for smålam i trøbbel. Rett og slett fordi eg ikkje fekk fred. Andre gangar fordi eg ikkje fekk sove. 

Det er klart at denne måten å køyre bil på går ut over trafikktryggleiken. Eg har ofte ei ferje å rekkje og køyrer ikkje nett som ein prest. Skal eg på toppen av alt sjekke gjerder i same rennet kan det fort oppstå farlege situasjonar. Og ser eg noko eg trur er eit lam i eit gjerde er eg over i motgåande køyrefelt eller på veg utfor ei skrent før eg får sukk for meg. Så eg vonar øyremerking vert forbode. Av trafikale omsyn. 

No er det ny sesong og eg kjenner eg kvir meg. Eg køyrer med hjartet i halsen og sjekkar gjerdemeter etter gjerdemeter på mi ferd i Sogn og Fjordane. Og det er mykje gjerdemeter i eit jordbruksland. Eg kan jo ikkje ha kontroll på kvar einaste gjerdemeter i Ytre Sogn, men held oppsyn med dei som er planta i Gulen. Eg vonar andre tek ansvar for sine områder. 

Og så vonar eg at bøndene – gjerne i samband med jordbruksoppgjeret – eller kva tid som helst eigentleg - finn eit høve til å feste nokre plastmerker i øyrene på det ljose hovudet som kom på ideen med brikkene i første omgang. Helst eit svært gult eit i kvart øyre. Plant han så gjerne fast i eit gjerde langs ein fylkesveg ein varm sommardag. Og la han sjå kor lang tid det går før nokon stansar. Eg gjer det i alle fall ikkje. 

----------------------------------------------------------- 
Anne-K. Misje
Innflytta dyreven i Gulen