På Haveland var det plassert ein kontingent på
30-40 tyske militære, noko som hadde samanheng med festningsanlegga
som vart bygd opp i Rutledal i krigsåra. Vaktene på Haveland
hadde nokre skytevern mot fjorden, medan forsvaret som verkeleg hadde slagkraft,
dersom det skulle komme intrengarar frå Gulafjorden, det låg
nord i Rutledalen.
Tyskarane som var stasjonert på Haveland, budde
i heimen til Gudrun Haveland, og hjå Olaf Olsen i Nordgulen. Det
var aldri spørsmål om å få vere der, tyskarane
plukka berre ut dei husa dei syntes passa best for dei. Det var vanleg
fremgangsmåte. Gudrun Haveland, og dei to borna ho hadde, fekk nytte
eine stova og så overtok soldatane resten av husværet og brukte
det slik dei ville. På tunet hadde dei feltkjøkken medan dei
etter kvart sette opp eit eige bygg som innheldt både kjøkken
og spisesal.
Det var mange tyske soldatar på Haveland ei tid.
Dei gjekk vaktrundar på vegen og rundt på Haveland og i Nordgulen.
Dei var nøye på at folk blenda skikkeleg etter at lysa var
tente inne. Vart ikkje dette påbodet halde, kunne ein vera sikker
på at vakta banka hardt på døra og stod med kvasse blikk
og peika på lysstriper som siva ut frå huset ein eller annan
stad.
Folket på Haveland kunne ikkje unngå å
bli litt kjende med dei «framande», ettersom dei vanka i butikken
og ellers i bygda. Unggutane syntes det var spennande å ha kontakt,
kome inn til soldatane, fanga opp språk, få litt snop og kome
bort
i godbitar som ellers var mangelvare heime.
Det var nok fedre blant soldatane også, som sakna
sine eigne og hadde ei viss glede av å prate med og ta seg av «gluntane»
på Haveland.
Johan Haveland var ein av desse. Han fortel at så
lenge ein var høfleg og gjekk stilt fram, var soldatane venlege.
Men vart ein frekk på nokon måte, fekk «pipa» ein
annan lyd. Då vart det kvasse kommandorop både på tysk
og norsk.
Dei tyske hadde nokre digre hestar med seg og dei køyrde
i hestespann, noko som var uvanleg på desse kantar.Johan Haveland
vart fleire gonger rekvirert for skyssing med motorbåten til far
sin. Dei skulle som regel til telegrafstasjonen på Dalsøyra.
Han måtte smørje seg med tolmod mange gonger då han
måtte vente heile natta før dei skulle attende.
På telegraf/telefonstasjonen sat dei tyske vakter,
og passa på kvar einskild av dei som kobla samtaler i aust og vest.
Ein slik sentral kunne nok i mange høve vera viktig for dei som
opererte i motstandsrørsla.
Det oppsto ikkje konfliktar mellom dei tilsette i sentralen
på Dalsøyra og dei tyske vaktpostane som dukka opp frå
Haveland. |